تعاریف فرهنگ سازمانی

تعاریف متعددی از فرهنگ سازمانی[۱] به عمل آمده است. برخی مانند ادگار شاین فرهنگ را الگویی از مفروضات بنیادین مشترک می‌دانند که اعضای گروه در رویارویی با دشواری‌ها، سازگاری با محیط خارجی و یکپارچگی درونی آنرا آموخته و یاد می‌گیرند، این الگو چنان خوب عمل می‌کند که معتبر شناخته شده و بعنوان روش صحیح درک و اندیشه جهت حل مسائل سازمان به اعضای جدید آموخته می‌شود(ایران زاده و همکاران، ۱۳۹۰: ۵۵).در این راستا اینگونه می توان بیان نمود که جامعیت الگوی فرهنگ سازمانی ادگار شاین به اندازه ای است که امروزه هر اندیشمند و پژوهشگری که در حوزه فرهنگ سازمانی و به طور مشخص مدیریت و رهبری فرهنگ سازمانی به جست و جو پژوهش می پردازد، ناگزیر ازبهره گیری از آن است. در حقیقت الگوی ارایه شده توسط وی چارچوب تحلیلی بسیار دقیقی را برای هر نوع تجزیه و تحلیل فرهنگی و در نتیجه مدیریت و رهبری فرهنگ در مواجهه با تغییرو تحولات محیطی پیش روی مدیران، رهبران، مشاوران و پژوهشگران سازمانی قرار داده است. فرهنگ به عنوان آمیزه ای از ارزشهای مشترک،طرز فکر مشترک، رفتار معین و علایم و نشانه های متفاوت، تعریف می شود(مرادی آیدیشه، ۱۳۹۰: ۹۱). برای اینکه بتوان فرهنگ را تغییر داد، نخستین قدم ایجاد تصویری روشن و درکی درست از فرهنگ موجود است. این درک باید با توسعه بصیرت نسبت به منشاء آن آغاز شود. در بعضی از سازمانها، فرهنگ به طورمسلم به شیوه های غیر برنامه ریزی شده و ناخودآگاه توسعه یافته است. در این شیوه، ارزشها هرگزمدون نشده، مفروضات مشترک موردگفت وگوقرار نگرفته و بدیهی تلقی شده است. رفتارهای معین، بدون هیچ تلاش از پیش تمهید شده برای ایجاد الگوی رفتار، از یک الگوی نقش به الگوی نقش دیگر منتقل شده است(پیامبر زاده،۱۳۸۸ :۱۴).

از طرفی دیگر دنیسون معتقد است فرهنگ سازمانی اشاره به ارزش­های زیربنایی، باورها و اصولی دارد که بعنوان مبنایی برای سیستم­های مدیریت سازمان، عملکردها و رفتارها در نظر گرفته می‌شود. بطور کلی وجه مشترک این تعاریف و تعاریف دیگری که از فرهنگ سازمانی صورت پذیرفته، وجود یک سلسله باورها، اعتقادات و ارزش­های مشترک بین اعضای یک سازمان است. از این رو فرهنگ سازمانی، نظام باورها و ارزش‌های مشترکی است که در یک سازمان به وجود می‌آید و رفتار افراد آن سازمان را هدایت می‌کند( دنیسون،۲۰۰۰).

فرهنگ سازمانی را به گونه­های متفاوت اما مفهومی تقریباً واحد توصیف کرده­اند. در یکی از تعاریف، فرهنگ سازمانی را عبارت از الگوی عمومی رفتارها، باورها و تلقی­های مشترک و جمعی و ارزش­هایی، که اکثر اعضای سازمان در آن سهیم و شریک­اند دانسته­اند. در تعریفی دیگر فرهنگ سازمان به عنوان یک سلسله مفاهیم مشترک، باورهای یکسان، نمادها و آداب رسومی بیان شده است که در طول زمان شکل گرفته­اند و موجب انسجام و همبستگی گروهی در سازمان هستند(الوانی، ۱۳۸۸ :۴۲).

فرهنگ سازمانی مطابق با تعریف هافستد مفهومی چند بعدی است که به صورت تاریخی تعیین و به صورت اجتماعی ساخته می شود (مکینتاش[۲]،۲۰۱۰). از طرفی فرهنگ سازمانی به طور دائم به عنوان یک دارایی آشکار از تعاملات انسانی در حال ومذاکره شدن است.ارزشها و اعتقاداتی که از این مذاکرات حاصل می شوند و فعالیت های میان اعضای گروه منبعی خواهد شد برای ارجاع و فهمیدن اینکه چه چیز قابل قبول و چه چیز غیر قابل قبول برحسب رفتارهای درست وغلط در سازمان است. ارزشها واعتقاداتی که زمینه فرهنگ سازمانی هستند ،به احتمال قوی نشان دهنده موارد مهم و اساسی مد نظر موسسان یا رهبران و یا کسنی که مسول تدوین رسالت سازمان بوده اند است ومسلماّ این اعتقادات و ارزشها در رفتار آنها نیز قابل مشاهده است (مکینتاش،۲۰۱۰: ۱۰۸).

شین فرهنگ سازمانی را مفروضات، ارزشها و هنجارهای مشترک می داند. فرهنگ سازمانی یک مزیت رقابتی پایدار می باشد و تحقیقات تجربی نشان می دهد که فرهنگ سازمانی عامل کلیدی در اثربخشی سازمانی است(سید نقوی و همکاران،۱۳۸۹ : ۱۲).

بر اساس چارچوب فرهنگ ارزش های رقابتی چهار نوع فرهنگ ارائه شده است. گونه های فرهنگی مذکور عبارتند از:

فرهنگ گروهی: این فرهنگ بر انعطاف پذیری و تمرکز بر محیط درونی سازمان تأکید دارد و هدف سازمان تأکید بر فرهنگ گروهی به منظور حفظ گروه هاست.وابستگی، اعتماد و مشارکت ارزش های هسته ای آن است. جهت گیری آن به سمت بهبود منابع انسانی، شرکت در گروه، توجه به ایده ها، پای بندی و تعهد و عضویت است. رهبران سعی در مشارکت جویی، ملاحظه کاری و حمایت و تسهیل تعاملات ازطریق کار تیمی دارند(رابینز،۱۳۸۹ : ۳۷۱).

فرهنگ توسعه ای: این فرهنگ بر انعطاف پذیری و تغییر و تمرکز بر محیط بیرون تأکید دارد و گرایش آن در راستای رشد، خلاقیت، نوآوری و سازگاری دائم با محیط بیرونی است. رهبران سعی در کارآفرینی و ایده آل بودن و ریسک پذیری و توسعه چشم انداز آتی سازمان دارند.

فرهنگ عقلایی: این فرهنگ هم بر جهت گیری درونی وهم روی محیط بیرونی سازمان متمرکز است و تأکید بر بهره وری، عملکرد ، نیل به هدف دارد . سازمان بر فرهنگ عقلایی به منظور استمرار و نیل به اهدافی که خوب تعریف شده اند، تأکید می کند و رهبران سعی بر اداره امور، هدف گرایی، ابزارگرایی و وظیفه گرایی دارند.

فرهنگ سلسله مراتبی: این فرهنگ بر اثربخشی درونی، هماهنگی و یکنواختی تأکید دارد؛ گرایش آن به قوانین و استانداردها می باشد . رهبران در این نوع فرهنگ محافظه کار و محتاط بوده و توجه ویژه ای به مسائل فنی دارند و معیار اصلی اثربخشی آن شامل کنترل، ثبات و کارایی است(مرادی آیدیشه و همکاران، ۱۳۹۰: ۹۴).

۲-۳-۲-دیدگاه شاین[۳] در مورد فرهنگ سازمانی

شاین سه نوع فرهنگ مدیریتی را بیان می کند این فرهنگ ها عبارتند از:

متصدیان (فرهنگ متصدی): گروهی که به نوعی با ما کار می کنند، متصدیان نامیده می شوند و نیز به مدیران صف و کارگرانی که در ساخت و تحویل تولیدات و خدماتی که رسالت اصلی سازمان را به انجام می رسانند دخالت می کنند، گفته می شود.

فرهنگ مهندسی: در هر سازمانی مرکز تکنولوژیکی زمینه سازمان را تشکیل می دهد و این تکنولوژی بوسیله چندین نوع از مهندسین که دارای یک فرهنگ کاری مشترک می باشند طراحی و نظارت می شود برای مثال طراحان سیستم های تکنولوژی اطلاعات، برنامه های نرم افزاری را طراحی می کنند. طراحان سیستم های مالی یا پژوهشگران برنامه ریزی بازاریابی نیز وابسته به این گروه کاری می باشند یعنی شامل فرهنگ مهندسی می باشند. در این نوع فرهنگ، سیستم های برتر، ماشین ها، قوانین روتین که بطوری خودکار عمل می کنند، کاملاً معتبر می باشند(میرسپاسی و زاهدی، ۱۳۸۱: ۷۳).

فرهنگ اجرایی (هیئت رئیسه): اگر کسی در سازمانهای وسیع جهانی جستجو کند، یک اجتماع از دفاتر (مدیریت اجرایی) را شناسایی خواهد کرد که مفروضاتی مانند وقایع روزانه، وضعیتها و نقش شان مشترک می باشد از نردبان ترقی در این موقعیتها بالا می روند. ماهیت این نقش قابلیت جوابگویی مالی به سهامداران می باشد و بیشتر در حفظ سهام تجلی می یابد (ایران زاده و همکاران، ۱۳۹۰: ۵۶).

۱ Organizational culture

[۲] MacIntosh

[۳] Schien

 متن فوق تکه ای از این پایان نامه بود

برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

لینک بالا اشتباه است

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

       

:: بازدید از این مطلب : 444